Major depresija sa ili bez melanholije

Depresija – simptomi, uzroci i lečenje. Negativna uverenja, kao što su „gubitak samopoštovanja“ i „neodgovarajuća krivica“ su među najspecifičnijim, sržnim simptomima major depresije. Neodgovarajuća krivica može biti doživljena kao kazna za prošla nedela (pre tekuće depresivne epizode). Najčešći element negativnih uverenja je osećaj gubitka, koji je udružen sa niskim samopoštovanjem koje se doživljava retrospektivno. Simptom koji najbolje odvaja anksiozna stanja i major depresivni poremećaj jeste osećaj krivice. 

Međutim, anksiozna stanja sa napetošću i panikom su važni simptomi depresije. Anksioznost je jedan od glavnih ajtema Hamiltonove skale. Pacijenti koji pate od subkliničke depresije doživljavaju manju anksioznost nego pacijenti sa major depresijom. Drugi važan simptom depresije je emocionalno i socijalno povlačenje.

I u DSM-IV i u ICD-10 depresivna stanja mogu dalje biti specifikovana kao melanholični ili somatski sindromi. U ranijim deskripcijama (uključujući Frojdovo „Jutro i melanholija“), endogena ili somatska depresija se razlikovala od psihogene ili reaktivne depresije po „ranom jutarnjem buđenju“ i „pogoršanju depresije ujutru“. Ova dva znaka su jedine crte somatske ili melanholične depresije koje nisu uključene u listu simptoma u tabeli 4.5.2.1. Striktno govoreći, dnevna varijacija simptoma nije simptom sama po sebi, već opis fluktuacije. „Najsomatskiji“ simptom u tabeli 4.5.2.1 jeste promena telesne težine. Suicidalne ideje su često prisutne kasno noću, kada se pojača anksioznost.

Merenje socijalnog ponašanja i subjektivnog distresa je pokazalo da je akutna depresija jedno od glavnih oboljenja koje dovodi do distresa i nesposobnosti. Stalna mentalna patnja i suicidalni simptomi snažno utiču na kvalitet života. Suicidalni rizik u major depresiji je naročito visok kada se psihomotorna retardacija poboljša tokom tretmana. Lekar i okolina tipično primećuju poboljšanje pre pacijenta, jer se psihomotorna retardacija poboljšava pre osećaja bespomoćnosti i stanja raspoloženja. Rizik je naročito visok kod socijalno izolovanih ljudi. Major depresija sa sobom nosi najveći suicidalni rizik od svih mentalnih poremećaja, i kod svih pacijenata sa major depresijom se mora proceniti rizik od suicida. Pokazano je da pacijenti sa unipolarnom depresijom imaju veće stope suicida nego pacijenti sa bipolar I i bipolar II poremećajem. Međutim, nisu primećene razlike u intenzitetu simptoma između unipolarnih i bipolarnih pacijenata.

Major depresija sa psihotičnim crtama

Prema DSM-IV i ICD-10, termin „psihotična depresija“ nije sinonim za endogenu ili melanholičnu depresiju. Ovo se slaže sa Hamiltonom koji koristi termin „psihoza“ govoreći o težini simptoma. Kao što Hamilton tvrdi, „…shizofreni pacijent, koji ima deluzije nije obavezno teži od onog koji ih nema, ali depresivni pacijent koji ih ima je mnogo teži…“

Rekurentna depresija

Rekurentna major depresija

Nakon jedne epizode major depresije, oko 85% pacijenata doživljava rekurentne epizode. Dok je prva epizoda major depresije često isprovocirana negativnim životnim događajima, kao što su gubitak posla, penzionisanje, razvod, naredne epizode su često neprecipitirane (ali pozitivni životni događaji takođe mogu isprovocirati depresiju). Tipično, kod rekurentnih depresija se povećava frekvenca i trajanje sukcesivnih epizoda.

Rekurentna kratkotrajna depresija

Simptomi rekurentne kratkotrajne depresije, koje je prvi opisao Angst, slični su onima u major depresiji, i po broju, i po težini. Rekurentna kratkotrajna depresija je stanje major depresije koje traje 2-3 dana. Ova dijagnoza nije potpuno prihvaćena u DSM-IV, ali je uključena u ICD-10. Treba je razlikovati od rekurentnog suicidalnog ponašanja, na primer kod pacijenata sa graničnim poremećajem ličnosti.

Sezonska depresija

Sezonska depresija se najčešće viđa zimi, ređe leti. U DSM-IV, sezonska depresija je usvojena kao specifičnost (a ne kao dijagnostička kategorija) koja se može javiti ne samo u rekurentnoj depresiji, već i u bipolarnom poremećaju. Sezonske epizode (npr. zimska depresija) treba da  brojem prevazilaze sve druge nesezonske depresivne epizode kod istog pacijenta. U ICD-10 sezonska depresija je kratko pomenuta, ali samo u aneksu za poremećaje pod razmatranjem.

Prema DSM-IV, simptomi sezonske depresije su slični kao kod major depresije. Međutim, pokazalo se da se simptomi razlikuju od onih u major depresiji, sa hipersomnijom, prejedanjem, žudnjom za ugljenim hidratima i porastom telesne težine (simptomi koji se često povezuju sa atipičnom depresijom).

Atipična depresija

DSM-IV atipična depresija je specifikum koji se može primeniti i na major depresiju i na bipolarni poremećaj, kao i distimiju. Sržna karakteristika je reaktivnost raspoloženja (tj. poboljšanje raspoloženja kao odgovor na stvarne ili potencijalne pozitivne događaje), dok su udruženi simptomi hipersomnija, pojačan apetit i dobijanje na težini, osećaj težine u rukama ili nogama i preosetljivost na odbacivanje. Pokazano je da se reaktivnost raspoloženja češće viđa kod bipolar II poremećaja nego u unipolarnom depresivnom poremećaju.

Izvor: Oxfordski udžbenik